पृष्ठ के पते की प्रतिलिपि बनाएँ ट्विटर पर सांझा करें व्हाट्सएप पर सांझा करें फेसबुक पर सांझा करें
गूगल प्ले पर पाएं
हिन्दी शब्दकोश से अरिष्ट शब्द का अर्थ तथा उदाहरण पर्यायवाची एवम् विलोम शब्दों के साथ।

अरिष्ट   संज्ञा

१. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / कार्य
    संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / संकल्पना

अर्थ : वह शगुन जो अशुभ का परिचायक हो।

उदाहरण : राम ने ज्यों ही लंका पर चढ़ाई की, लंका में अपशकुन होने लगे।

पर्यायवाची : अपयोग, अपशकुन, अपसगुन, अपसौन, अशकुन, अशुभ शकुन, अशुभ शगुन, असगुन

ଯେଉଁ ଶକୁନ ଅଶୁଭର ପରିଚାୟକ

ରାମ ଲଙ୍କା ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ କଲା ମାତ୍ରକେ ଲଙ୍କାରେ ଅଶୁଭ ଲକ୍ଷଣ ଦେଖାଦେଲା
ଅପଶକୁନ, ଅଲକ୍ଷଣ, ଅଶୁଭ ଚିହ୍ନ, ଅଶୁଭ ଲକ୍ଷଣ, ଦୁର୍ଲକ୍ଷଣ, ବିତ୍ପାତ, ମନ୍ଦ ଲକ୍ଷଣ
२. संज्ञा / निर्जीव / वस्तु / खाद्य
    संज्ञा / निर्जीव / वस्तु / मानवकृति
    संज्ञा / रूप / द्रव

अर्थ : औषधियों आदि को पानी में उबालकर बनाया हुआ रस।

उदाहरण : वैद्यजी ने रोगी को प्रतिदिन तुलसी की पत्ती का काढ़ा पीने को कहा।

पर्यायवाची : अर्क, काढ़ा, क्वाथ, जोशाँदा

ଔଷଧୀୟ ପ୍ରଣାଳୀରେ ପାଣି ଫୁଟାଇ ତିଆରି ହେଉଥିବା ରସ

ବୈଦ୍ୟ ରୋଗୀକୁ ପ୍ରତିଦିନ ତୁଳସୀ କ୍ୱାଥ୍‌ ପିଇବାକୁ କହିଛନ୍ତି
ଅର୍କ, କାଢ଼ା, କ୍ୱାଥ୍‌, ରସ
३. संज्ञा / निर्जीव / वस्तु / प्राकृतिक वस्तु
    संज्ञा / भाग

अर्थ : एक जंगली वृक्ष का फल जिसका उपयोग धोने आदि के लिए किया जाता है।

उदाहरण : रीठा से बाल धोने की कृत्रिम वस्तुएँ बनाई जाती हैं।

पर्यायवाची : अरिष्टक, अरिष्टिका, अरीठा, कत, निर्मली, फलिन, रीठा, रीठी, वेणीग

ଧୋଇବା ଆଦି କାର୍ଯ୍ୟରେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଉଥିବା ଏକ ଜଙ୍ଗଲୀ ଗଛର ଫଳ

ରିଠା ଫଳରୁ କେଶ ଧୋଇବାପାଇଁ କୃତ୍ରିମ ପଦାର୍ଥ ତିଆରି ହୁଏ
ରିଠା, ରିଠା ଫଳ
४. संज्ञा / सजीव / वनस्पति / लता

अर्थ : एक बहुवर्षी,आरोही, औषधीय बेल जिसके पत्ते पान के पत्ते के समान होते हैं।

उदाहरण : गिलोय के पुष्प गुच्छों में और पीले रंग के होते हैं।

पर्यायवाची : अमरा, अमृतलता, अमृतलतिका, अमृतवल्लरी, अमृतसंभवा, अमृतसम्भवा, अमृता, इंदु-रेखा, इंदुरेखा, इन्दु-रेखा, इन्दुरेखा, कुंडलिनी, कुंडली, कुण्डलिनी, कुण्डली, गिलोय, गुडची, गुड़च, गुड़ची, गुड़ुच, गुड़ुची, गुडूची, गुरुच, गुरूच, गुर्च, छिन्ना, तंत्रिका, तन्त्रिका, पित्तघ्नी, मधुपर्णी, वत्सादनी, वरा, शशिलेखा, शुद्ध-वल्लिका, शुद्धवल्लिका, सोमवल्ली

ଏକ ବହୁବର୍ଷୀୟ, ଆରୋହୀ, ଔଷଧୀୟ ଲତା ଯାହାର ପତ୍ର ପାନପତ୍ର ଭଳି

ଗୁଡ଼ୁଚୀଲତାର ଫୁଲ ପେନ୍ଥାପେନ୍ଥା ଓ ହଳଦିଆ ରଙ୍ଗର
ଅରିଷ୍ଟ, ଗୁଳୁଚି, ଗୁଳୁଚିଲତା, ଗୁଡ଼ୁଚୀ, ଗୁଡ଼ୁଚୀଲତା

A plant with a weak stem that derives support from climbing, twining, or creeping along a surface.

vine
५. संज्ञा / सजीव / जन्तु / पौराणिक जीव

अर्थ : एक दैत्य जो कंस का सहयोगी था।

उदाहरण : वृषभासुर को कृष्ण ने मारा था।

पर्यायवाची : अरिष्टासुर, वृषभ, वृषभासुर

କଂସର ସହଯୋଗୀଥିବା ଜଣେ ଦୈତ୍ୟ

ବୃଷଭାସୁରକୁ କୃଷ୍ଣ ମାରିଥିଲେ
ଅରିଷ୍ଟ, ଅରିଷ୍ଟାସୁର, ବୃଷଭ, ବୃଷଭାସୁର
६. संज्ञा / सजीव / जन्तु / पौराणिक जीव

अर्थ : एक दैत्य।

उदाहरण : अरिष्ट दैत्यराज बलि का पुत्र था।

ଜଣେ ଦୈତ୍ୟ

ଅରିଷ୍ଟ ଦୈତ୍ୟରାଜ ବଳୀର ପୁଅ ଥିଲା
ଅରିଷ୍ଟ
७. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / समय / अवधि

अर्थ : अनिष्टग्रहों का योग।

उदाहरण : फलित ज्योतिष के अनुसार अरिष्ट अनिष्टकर होता है।

पर्यायवाची : अरिष्ट योग

ଅନିଷ୍ଟଗ୍ରହମାନଙ୍କ ଯୋଗ

ଫଳିତ ଜ୍ୟୋତିଷ ଅନୁସାରେ ଅରିଷ୍ଟଯୋଗ ଅନିଷ୍ଟକାରକ
ଅରିଷ୍ଟ, ଅରିଷ୍ଟଯୋଗ
८. संज्ञा

अर्थ : अनिष्ट सूचक उत्पात।

उदाहरण : तूफान, भूकम्प जैसे अरिष्ट मानव विकास में बाधक हैं।

पर्यायवाची : अनिष्टकर, अनिष्टकारक

ଅନିଷ୍ଟ ସୂଚକ ଉତ୍ପାତ

ତୋଫାନ, ଭୂକମ୍ପ ପରି ବିତ୍ପାତ ମାନବ ବିକାଶରେ ବାଧା ଆଣିଦିଏ
ବିତ୍ପାତ
९. संज्ञा / निर्जीव / वस्तु / मानवकृति

अर्थ : दवाओं को भिगाकर और धूप में खमीर उठा कर बनाया हुआ एक मद्य।

उदाहरण : अरिष्ट पौष्टिक तथा मादक होता है।

पर्यायवाची : अरिष्ट मद्य

ଔଷଧରେ ଭିଜାଇ ଏବଂ ଖରାରେ ଖମ୍ବୀରକରି ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇଥିବା ଏକ ମଦ

ଅରିଷ୍ଟମଦ ପୁଷ୍ଟିକର ତଥା ମାଦକତାରେ ଭରିଥାଏ
ଅରିଷ୍ଟମଦ, ଅରିଷ୍ଟମଦ୍ୟ
१०. संज्ञा / निर्जीव / वस्तु / खाद्य
    संज्ञा / निर्जीव / वस्तु / प्राकृतिक वस्तु
    संज्ञा / भाग

अर्थ : एक पौधे का कंद जो मसाले के काम में आता है।

उदाहरण : सीता सब्जी छौंकने के लिए मिर्च, लहसुन आदि काट रही है।

पर्यायवाची : उग्रगंध, उग्रगन्ध, कटुकंद, कटुकन्द, भूतघ्न, मुखदूषी, म्लेच्छकंद, म्लेच्छकन्द, यवनेष्ट, रसायनवर, लहसुन, शुद्धिकंद, शुद्धिकन्द

ଗୋଟିଏ ଗଛର କନ୍ଦ ଯାହା ମସଲା କାମରେ ଆସେ

ସୀତା ତରକାରି ଛୁଙ୍କିବା ପାଇଁ ଲଙ୍କା, ରସୁଣ ଆଦି କାଟୁଛି
ରସୁଣ

Aromatic bulb used as seasoning.

ail, garlic
११. संज्ञा / सजीव / वनस्पति

अर्थ : एक पौधा जिसकी जड़ मसाले के काम में आती है।

उदाहरण : उसने चटनी बनाने के लिए खेत में से हरा लहसुन उखाड़ा।

पर्यायवाची : कटुकंद, कटुकन्द, भूतघ्न, म्लेच्छकंद, म्लेच्छकन्द, यवनेष्ट, रसायनवर, लहसुन, शुद्धिकंद, शुद्धिकन्द

ଯେଉଁ ଗଛର ମୂଳ ମସଲା ରୂପେ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ

ସେ ଚଟଣୀ ତିଆରି କରିବାପାଇଁ ବିଲରୁ କଞ୍ଚା ରସୁଣ ଉପାଡ଼ି ଆଣିଲେ
ରସୁଣ

Bulbous herb of southern Europe widely naturalized. Bulb breaks up into separate strong-flavored cloves.

allium sativum, garlic
१२. संज्ञा / निर्जीव / स्थान / भौतिक स्थान

अर्थ : वह घर जिसमें रहकर स्त्री बच्चा जनती है।

उदाहरण : प्रसूति गृह स्वच्छ होना चाहिए।

पर्यायवाची : जच्चाखाना, प्रसव गृह, प्रसूति गृह, प्रसूति भवन, सूतकागार, सूतकागृह, सूतिका-भवन, सूतिकागार, सूतिकागृह, सूतिकागेह, सोरी, सोवड़, सोहर, सौर, सौरी

ଯେଉଁଘରେ ରହି ସ୍ତ୍ରୀ ପିଲା ଜନ୍ମ କରେ

ପ୍ରସୂତି ଗୃହ ସ୍ୱଚ୍ଛ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ
ପ୍ରସବ ଗୃହ, ପ୍ରସୂତି ଗୃହ, ସୂତିକା ଘର

A hospital ward that provides care for women during pregnancy and childbirth and for newborn infants.

maternity ward
१३. संज्ञा / सजीव / वनस्पति / वृक्ष

अर्थ : एक प्रसिद्ध पेड़ जिसके सभी अंग कड़ुए होते हैं।

उदाहरण : नीम मानव के लिए बहुत ही उपयोगी है।
नीम की दातुन दाँतों को स्वच्छ और निरोगी बनाती है।

पर्यायवाची : कैटर्य, ज्येष्ठामलक, नलदंबु, नलदम्बु, नलिन, निंब, निधमन, निम्ब, नींब, नीम, नीम्ब, पीतसार, पूयारि, प्रभद्र, महातिक्त, यवनेष्ट, रक्तमंजर, वरत्वक, विशीर्णपर्ण, वेणीर, शीर्णदल, शीर्णपत्र, शुकप्रिया, सुमन

ଏକ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ବୃକ୍ଷ ଯାହାର ସବୁ ଅଂଶ ପିତା ଲାଗେ

ନିମ ମଣିଷପାଇଁ ବହୁତ ଉପଯୋଗୀ ନିମ୍ବ ଦାନ୍ତକାଠି ଦାନ୍ତକୁ ସ୍ୱଚ୍ଛ ଓ ନିରୋଗ ରଖେ
ନିମ, ନିମ୍ବ
१४. संज्ञा / अवस्था / मानसिक अवस्था

अर्थ : मन की वह अप्रिय और कष्ट देने वाली अवस्था या बात जिससे छुटकारा पाने की स्वाभाविक प्रवृत्ति होती है।

उदाहरण : दुख में ही प्रभु की याद आती है।
उनकी दुर्दशा देखकर बड़ी कोफ़्त होती है।

पर्यायवाची : अक, अघ, अनिर्वृत्ति, अलाय-बलाय, अलिया-बलिया, अवसन्नता, अवसन्नत्व, अवसेर, अशर्म, असुख, आदीनव, आपत्, आपद, आपद्, आफत, आफ़त, आभील, आर्त्तत, आर्त्ति, आस्तव, आस्रव, इजतिराब, इज़तिराब, इज़्तिराब, इज्तिराब, ईज़ा, ईजा, ईत, कष्ट, कसाला, कोफ़्त, कोफ्त, क्लेश, तकलीफ, तक़लीफ़, तसदीह, तस्दीह, ताम, दुःख, दुख, दुख-दर्द, दुहेक, दोच, दोचन, परेशानी, पीड़ा, बला, वृजिन

ମନର ଅପ୍ରିୟ ବା କଷ୍ଟ ହେଲାଭଳି ଅବସ୍ଥା ବା କଥା ଯେଉଁଥିରୁ ମୁକ୍ତି ପାଇବା ପାଇଁ ସ୍ୱାଭାବିକ ପ୍ରବୃତ୍ତି ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ

ଦୁଃଖ ବେଳେ ଭଗବାନ ମନେ ପଡନ୍ତି ତାଙ୍କ ଦୁର୍ଦଶା ଦେଖି ମନରେ ବଡ଼ କଷ୍ଟ ହେଉଛି
ଅସୁଖ, କଷ୍ଟ, କ୍ଳେଶ, ଦୁଃଖ, ଦୁର୍ଦଶା, ଶୋକ

The state of being sad.

She tired of his perpetual sadness.
sadness, sorrow, sorrowfulness
१५. संज्ञा / अवस्था / शारीरिक अवस्था / जैविक अवस्था
    संज्ञा / निर्जीव / वस्तु / खाद्य

अर्थ : मथकर मक्खन निकाल लेने पर बचा हुआ दही का पानी।

उदाहरण : श्याम प्रतिदिन सुबह एक गिलास मट्ठा पीता है।

पर्यायवाची : छाछ, तक्र, पादजल, प्राग्राट, मट्ठा, मठा, मलिन, महा, माठा

ମନ୍ଥି ଲହୁଣୀ ବାହାର କରିସାରିବା ପରେ ବଳକା ରହିଥିବା ଦହିପାଣି

ଶ୍ୟାମ ପ୍ରତିଦିନ ସକାଳେ ଗିଲାସେ ଘୋଳଦହି ପିଏ
ଘୋଳଦହି

Residue from making butter from sour raw milk. Or pasteurized milk curdled by adding a culture.

buttermilk
१६. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / गुण

अर्थ : वह जिससे किसी का कल्याण, मंगल या हित न हो।

उदाहरण : आप ही इस अमंगल को रोकने का कोई उपाय बताइए।

पर्यायवाची : अकल्याण, अकुशल, अनय, अनहित, अनिष्ट, अनै, अमंगल, अमङ्गल, अशंभु, अशम्भु, अशिव, अशुभ, अश्मंत, अश्मन्त, अश्रुयस, अहित

ଯେଉଁଥିରେ କଲ୍ୟାଣ ବା ମଙ୍ଗଳ ହୁଏନାହିଁ

ତୁମର ଏହି କାମରେ ସମସ୍ତଙ୍କର ଅମଙ୍ଗଳ ହିଁ ହେବ
ଅକଲ୍ୟାଣ, ଅନିଷ୍ଟ, ଅମଙ୍ଗଳ, ଅହିତ
१७. संज्ञा / जातिवाचक संज्ञा
    संज्ञा / सजीव / वनस्पति / वृक्ष

अर्थ : एक जंगली वृक्ष जिसके फल बाल, कपड़े आदि धोने के काम आते हैं।

उदाहरण : उसके बगीचे में रीठा भी है।

पर्यायवाची : अरिष्टक, अरिष्टिका, अरीठा, कत, निर्मली, फलिन, रीठा, रीठी, वेणीग

ଏକ ଜଙ୍ଗଲି ବୃକ୍ଷ ଯାହାର ଫଳ ଲୁଗା, ବାଳଆଦି ଧୋଇବା କାମରେ ଲାଗେ

ତାଙ୍କ ବଗିଚାରେ ରିଠାଫଳ ଗଛ ଅଛି
ଇଠାଫଳ, ରିଠାଫଳ

A tree of the genus Sapindus whose fruit is rich in saponin.

soapberry, soapberry tree
१८. संज्ञा / अवस्था

अर्थ : किसी अनिष्ट घटना से उत्पन्न होने वाली ऐसी स्थिति जिसमें बड़ी हानि हो सकती हो।

उदाहरण : संकट में दिमाग काम करना बंद कर देता है।

पर्यायवाची : अयोग, अलफ, अलहन, आँध, आपत्, आपत्ति, आपद, आपदा, आपद्, आफत, आफ़त, आवली, आसेब, कयामत, करवर, कहर, गजब, गज़ब, गर्दिश, ग़ज़ब, बला, मुजायका, मुसीबत, विपत्ति, विपदा, विषम, शामत, संकट, संकीर्ण

କୌଣସି ଅନିଷ୍ଟକର ଘଟଣାରୁ ଉତ୍ପନ୍ନ ହେଉଥିବା ଏଭଳି ସ୍ଥିତି ଯେଉଁଥିରେ ବହୁତ କ୍ଷତି ହୋଇପାରେ

ସଙ୍କଟବେଳେ ବୁଦ୍ଧି କାମ କରେନାହିଁ
ଅରିଷ୍ଟ, ଆପଦ, କଷ୍ଟ, ବିପଦ, ସଂକଟ, ସମସ୍ୟା

An unstable situation of extreme danger or difficulty.

They went bankrupt during the economic crisis.
crisis
१९. संज्ञा / जातिवाचक संज्ञा
    संज्ञा / सजीव / जन्तु / पक्षी

अर्थ : एक काला पक्षी जो कर्कश स्वर में बोलता है।

उदाहरण : कौआ पेड़ की डाल पर बैठकर काँव-काँव कर रहा है।

पर्यायवाची : अलि, आत्मघोष, करार, करारा, काक, काग, कागा, कौआ, कौवा, चिरंजीव, दिवाटन, द्विक, धूलिजंघ, धूलिजङ्घ, नगरीवक, प्रातर्भोक्ता, महालोभ, महालोल, लघुपाती, वृक, शक्रज, शक्रजात

ଗୋଟିଏ କଳା ପକ୍ଷୀ ଯେ କର୍କଶ ସ୍ୱରରେ ଡାକେ

କାଉ ଗଛ ଡାଳରେ ବସି କା କା ରାବୁଛି
କାଉ, କାକ, କୁଆ, ଡାମେରାକୁଆ

Black birds having a raucous call.

crow
२०. संज्ञा / सजीव / जन्तु / पौराणिक जीव

अर्थ : कश्यप ऋषि का पुत्र।

उदाहरण : अरिष्टनेमी का जन्म विनिता के गर्भ से हुआ था।

पर्यायवाची : अरिष्ट ऋषि, अरिष्टनेमी

କଶ୍ୟପ ଋଷିଙ୍କ ପୁତ୍ର

ବିନିତାଙ୍କ ଗର୍ଭରୁ ଅରିଷ୍ଟନେମୀଙ୍କ ଜନ୍ମ ହୋଇଥିଲା
ଅରିଷ୍ଟ, ଅରିଷ୍ଟଋଷି, ଅରିଷ୍ଟନେମୀ

An imaginary being of myth or fable.

mythical being

अरिष्ट   विशेषण

१. विशेषण / विवरणात्मक / गुणसूचक

अर्थ : जो शुभ न हो।

उदाहरण : बिल्ली के द्वारा रास्ता काटा जाना अशुभ माना जाता है।

पर्यायवाची : अक्षेम, अमंगल, अमङ्गल, अमांगलिक, अमाङ्गलिक, अशुभ, दग्ध, मनहूस

ଯାହା ଶୁଭ ନୁହେଁ

ବିଲେଇ ରାସ୍ତା କାଟିଲେ ତାକୁ ଅଶୁଭ ବିଚାର କରାଯାଏ
ଅନିଷ୍ଟ, ଅମଙ୍ଗଳ, ଅରିଷ୍ଟ, ଅଶୁଭ

Marked by or promising bad fortune.

Their business venture was doomed from the start.
An ill-fated business venture.
An ill-starred romance.
The unlucky prisoner was again put in irons.
doomed, ill-fated, ill-omened, ill-starred, unlucky
२. विशेषण / विवरणात्मक / गुणसूचक
मुहावरे भाषा को सजीव एवम् रोचक बनाते हैं। हिन्दी भाषा के मुहावरे यहाँ पर उपलब्ध हैं।