पृष्ठ के पते की प्रतिलिपि बनाएँ ट्विटर पर सांझा करें व्हाट्सएप पर सांझा करें फेसबुक पर सांझा करें
गूगल प्ले पर पाएं
हिन्दी शब्दकोश से प्रतिमान शब्द का अर्थ तथा उदाहरण पर्यायवाची एवम् विलोम शब्दों के साथ।

प्रतिमान   संज्ञा

१. संज्ञा / निर्जीव / वस्तु / मानवकृति

अर्थ : तौलने के लिए कुछ निश्चित मान का पत्थर,लोहे आदि का टुकड़ा।

उदाहरण : यह एक किलो का बाट है।

पर्यायवाची : बटखरा, बाट

ତଉଲ କରିବାପାଇଁ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ମାନର ପଥର ବା ଲୁହା ଖଣ୍ଡ

ଏହା ଏକ କିଲିକିଆ ବଟକରା
ବଟକରା

A unit used to measure weight.

He placed two weights in the scale pan.
weight, weight unit
२. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / संकल्पना

अर्थ : वह निश्चित या स्थिर किया हुआ सर्वमान्य मान या माप जिसके अनुसार किसी प्रकार की योग्यता, श्रेष्ठता, गुण आदि का अनुमान या कल्पना की जाए।

उदाहरण : भारत में शिक्षा का मानदंड पहले से अच्छा हो गया है।

पर्यायवाची : उच्चता स्तर, गुणवत्ता स्तर, पैमाना, बेंचमार्क, बेन्चमार्क, मानक, मानदंड, मानदण्ड, मापदंड, मापदण्ड

ସ୍ଥିର କରାଯାଇଥିବା ମାନ ବା ମାପ ଯାହା ଅନୁସାରେ କୌଣସି ଯୋଗ୍ୟତା, ଶ୍ରେଷ୍ଠତା, ଗୁଣଆଦିର ଅନୁମାନ ବା କଳ୍ପନା କରାଯାଏ

ଭାରତରେ ଶିକ୍ଷାର ମାନଦଣ୍ଡ ଆଗ ଅପେକ୍ଷା ସୁଧୁରିଛି
ଉଚ୍ଚତାସ୍ତର, ଗୁଣବତ୍ତାସ୍ତର, ମାନକ, ମାନଦଣ୍ଡ

A standard or model or pattern regarded as typical.

The current middle-class norm of two children per family.
norm
३. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / ज्ञान
    संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / मनोवैज्ञानिक लक्षण

अर्थ : किसी विषय को स्पष्ट रूप से बतलाने या सिद्ध करने के लिए किसी जाने हुए अन्य विषय का उल्लेख।

उदाहरण : उदाहरण देकर समझाने से बातें जल्दी समझ में आ जाती हैं।

पर्यायवाची : उदाहरण, दृष्टांत, नमूना, प्रयोग, मिसाल, हवाला

କୌଣସି ବିଷୟକୁ ସ୍ପଷ୍ଟ ରୂପରେ ବଦଳାଇବା କିମ୍ବା ସିଦ୍ଧ କରିବାପାଇଁ କୌଣସି ଜଣାଶୁଣା ଅନ୍ୟ ବିଷୟର ଉଲ୍ଲେଖ

ବିଷୟଗୁଡ଼ିକୁ ଉଦାହରଣ ଦେଇ ବୁଝାଇଲେ ଶୀଘ୍ର ବୁଝିହୁଏ
ଉଦାହରଣ, ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ, ନମୂନା

Showing by example.

exemplification, illustration
४. संज्ञा / निर्जीव / वस्तु / शारीरिक वस्तु
    संज्ञा / भाग

अर्थ : हाथी का मस्तक।

उदाहरण : बच्चे ने मंदिर के सामने खड़े हाथी के सुसज्जित हस्तिमस्तक पर हाथ फेरा।

पर्यायवाची : अवग्रह, इभकुंभ, इभकुम्भ, किलावा, हस्ति मस्तक, हस्ति-मस्तक, हस्तिमस्तक

ହାତୀର ମସ୍ତକ

ମନ୍ଦିର ଆଗରେ ଛିଡା ହୋଇଥିବା ସୁସଜ୍ଜିତ ହାତୀମୁଣ୍ଡ ଉପରେ ପିଲାମାନେ ହାତ ବୁଲାଇଲେ
ଗଜମସ୍ତକ, ହସ୍ତୀମସ୍ତକ, ହାତୀମୁଣ୍ଡ
५. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / बोध

अर्थ : जल, दर्पण आदि में दिखाई पड़ने वाली किसी वस्तु की छाया।

उदाहरण : देवर्षि नारद ने जब जल में अपना प्रतिबिंब देखा तो उन्हें बंदर का रूप दिखाई दिया।

पर्यायवाची : अक्स, इमेज, छवि, परछाईं, परछावाँ, परछाहीँ, प्रतिकाश, प्रतिबिंब, प्रतिबिम्ब, बिंब, बिम्ब

ଜଳ, ଦର୍ପଣଆଦିରେ ଦେଖାଯାଉଥିବା କୌଣସି ବସ୍ତୁର ଛାୟା

ଦେବର୍ଷି ନାରଦ ଜଳରେ ନିଜ ପ୍ରତିବିମ୍ବ ଦେଖିଲାରୁ ତାଙ୍କୁ ମାଙ୍କଡ ରୂପ ଦିଶିଲା
ଛାଇ, ପ୍ରତିବିମ୍ବ, ପ୍ରତିମାନ, ବିମ୍ବ

A likeness in which left and right are reversed.

mirror image, reflection, reflexion
६. संज्ञा / निर्जीव / वस्तु / मानवकृति

अर्थ : किसी वस्तु, कार्य आदि को बनाने या करने से पहले तैयार की गई उसकी छोटी प्रतिकृति।

उदाहरण : नई मशीन का प्रारूप तैयार कर लिया गया है।

पर्यायवाची : डिज़ाइन, डिजाइन, नमूना, पूर्व रूप, प्रारूप, माडल, मॉडल, रूप रेखा, रूप-रेखा, रूपरेखा

କୌଣସି ବସ୍ତୁ, କାର୍ଯ୍ୟଆଦିକୁ ତିଆରି କରିବା ବା କରିବା ପୂର୍ବରୁ ନିର୍ମାଣ କରାଯାଉଥିବା ତାହାର ଢାଞ୍ଚା

ନୂଆ ଯନ୍ତ୍ରର ନମୂନା ତିଆରି ହୋଇଗଲାଣି
ନମୂନା, ପ୍ରତିମାନ, ପ୍ରାରୂପ, ମଡ଼େଲ, ରୂପରେଖ

Scale drawing of a structure.

The plans for City Hall were on file.
architectural plan, plan
७. संज्ञा / अवस्था

अर्थ : समान,बराबर या तुल्य होने की अवस्था या भाव।

उदाहरण : हमारी आपकी क्या समानता।

पर्यायवाची : तुल्यता, बराबरी, मुक़ाबला, मुक़ाबिला, मुकाबला, मुकाबिला, समता, समानता, साम्य

ସମାନ ବା ତୁଲ୍ୟ ହେବାର ଅବସ୍ଥା ବା ଭାବ

ଆମର ସହିତ ଆପଣଙ୍କଋ ତୁଳନା ପାଖାପାଖି ସମାନ
ତୁଳନା, ବରାବରି, ମୁକାବିଲା, ସମାନତା
मुहावरे भाषा को सजीव एवम् रोचक बनाते हैं। हिन्दी भाषा के मुहावरे यहाँ पर उपलब्ध हैं।