ଅର୍ଥ : ମନ ବା ଚିତ୍ତ ବୃତ୍ତିସବୁକୁ ବଶରେ ରଖିବାର କ୍ରିୟା
ଉଦାହରଣ :
ସଂଯମ ଦ୍ୱାରା ରୋଗରୁ ରକ୍ଷା ମିଳିପାରିବ
ସମକକ୍ଷ : ଆତ୍ମନିଗ୍ରହ, ଆତ୍ମନିୟନ୍ତ୍ରଣ
ଅର୍ଥ : ଦୋଷ, ପାପ, ଦୁଷ୍କର୍ମ ଏବଂ ଖରାପ ଠାରୁ ଦୂରରେ ରହିବାର କ୍ରିୟା
ଉଦାହରଣ :
ସେ ଅତ୍ୟଧିକ କଥାବାର୍ତ୍ତା ନକରି ସଂଯମ ରକ୍ଷା କରେ
ଅର୍ଥ : ଧୂର୍ମାକ୍ଷଙ୍କ ଗୋଟିଏ ପୁତ୍ର
ଉଦାହରଣ :
ମାଳୀ ନାମକ ଏକ ରାକ୍ଷସର ନାତି ସଂଯମ ଥିଲା
ଅର୍ଥ : ଇନ୍ଦ୍ରିୟକୁ ବଶ କରିବାର ପ୍ରକ୍ରିୟା
ଉଦାହରଣ :
ସଂଯମ ଦ୍ୱାରା ମନୁଷ୍ୟକୁ ସୁଖଶାନ୍ତି ମିଳିପାରିବ
ସମକକ୍ଷ : ଆତ୍ମସଂଯମ, ଇନ୍ଦ୍ରିୟଜୟ, ଇନ୍ଦ୍ରିୟଦମନ, ଇନ୍ଦ୍ରିୟନିଗ୍ରହ
ଅର୍ଥ : ସଂଯମ ରହିବାର ଅବସ୍ଥା ଅବା ଚେତନା
ଉଦାହରଣ :
ସଂଯମ ବ୍ୟକ୍ତି ରୋଗମୁକ୍ତ ରହିଥାଏ