ଅର୍ଥ : योग के आठ अंगों में से एक, जिसमें इन्द्रियों को विषयों से हटाकर चित्त एकाग्र किया जाता है।
ଉଦାହରଣ :
प्रत्याहार के अभाव में साधना नहीं की जा सकती।
ସମକକ୍ଷ : इंद्रियनिग्रह, इन्द्रियनिग्रह
ଅନ୍ୟ ଭାଷାରେ ଅନୁବାଦ :
ଯୋଗର ଆଠ ଅଙ୍ଗ ମଧ୍ୟରୁ ଏକ ଅଙ୍ଗ ଯେଉଁଥିରେ ଇନ୍ଦ୍ରିୟମାନଙ୍କୁ ବିଷୟଗୁଡ଼ିକରୁ ତ୍ୟାଗକରି ଚିତ୍ତ ଏକାଗ୍ର କରାଯାଇଥାଏ
ପ୍ରତ୍ୟାହାରର ଅଭାବ ହେଲେ ସାଧନା କରାଯାଇପାରିବ ନାହିଁযোগের আটটি অঙ্গের মধ্যে একটি যাতে ইন্দ্রিয়কে বিষয় থেকে দূর করে মনকে একাগ্র করা হয়
"প্রত্যাহারের অভাব হলে সাধনা করা সম্ভব হয় না"ஒன்றில் உறுப்புகளை விசயங்களிலிருந்து அகற்றி மனதை ஒருநிலைப்படுத்த செய்யும் யோகாவின் எட்டுப் பகுதிகளில் ஒன்று
புலனடக்கம் இல்லாமையால் ஒருநிலைப்பட முடியவில்லைയോഗയുടെ എട്ട് വിഭാഗങ്ങളില് ഒന്ന് അതില് ഇന്ദിരയങ്ങളെ നിയന്ത്രണത്തിലാക്കി മനസിനെ ഏകാഗ്രമാക്കുന്നു
പ്രത്യാഹാരത്തിന്റെ അഭാവത്തില് സാധന പൂര്ണ്ണമാവുകയില്ല