पृष्ठ के पते की प्रतिलिपि बनाएँ ट्विटर पर सांझा करें व्हाट्सएप पर सांझा करें फेसबुक पर सांझा करें
गूगल प्ले पर पाएं
हिन्दी शब्दकोश से काल शब्द का अर्थ तथा उदाहरण पर्यायवाची एवम् विलोम शब्दों के साथ।

काल   संज्ञा, पुल्लिंग, तत्सम

१. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / समय

अर्थ : मिनटों, घंटों, वर्षों आदि में नापी जाने वाली दूरी या गति जिससे भूत, वर्तमान आदि का बोध होता है।

उदाहरण : समय किसी का इंतजार नहीं करता।
आप किस ज़माने की बात कर रहे हैं।
वक़्त कैसे बीतता है, कुछ पता ही नहीं चलता।
वह कुछ देर के लिए यहाँ भी आया था।

पर्यायवाची : अनेहा, अमल, अमस, अर्सा, अवकाश, अवसर, आहर, जमाना, ज़माना, दिन, देर, दौर, दौरान, बेला, वक़्त, वक्त, वेला, व्यक्तभुज, श्राम, समय, समा, समाँ, समां

ମିନିଟ୍‌, ଘଣ୍ଟା, ବର୍ଷଆଦିରେ ମପାଯାଉଥିବା ଦୂରତା ବା ଗତି ଯେଉଁଥିରେ ଭୂତ ବର୍ତ୍ତମାନଆଦିର କଳନା ହୁଏ

ସମୟ କାହାରିକୁ ଅପେକ୍ଷା କରେ ନାହିଁ ଆପଣ କେଉଁ ଯୁଗର କଥା କହୁଛନ୍ତି ସମୟ କେମିତି କଟୁଛି,କିଛି ଜଣା ପଡ଼ୁନାହିଁ ସେ କିଛି ସମୟ ନିମନ୍ତେ ଏଠାକୁ ବି ଆସିଥିଲେ
ଅବସର, କାଳ, ଦିନ, ବେଳା, ଯୁଗ, ସମୟ

An amount of time.

A time period of 30 years.
Hastened the period of time of his recovery.
Picasso's blue period.
period, period of time, time period
२. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / समय / ऐतिहासिक युग

अर्थ : इतिहास का कोई ऐसा बड़ा कालमान जिसमें एक ही प्रकार के कार्य, घटनाओं आदि की प्रमुखता हो।

उदाहरण : भक्ति युग हिंदी साहित्य में स्वर्ण युग के नाम से जाना जाता है।

पर्यायवाची : जुग, दौर, युग

ଇତିହାସର କୌଣସି ଏଭଳି ବଡ଼ କାଳ ଯେଉଁଥିରେ ଗୋଟିଏ ପ୍ରକାରର କାମ, ଘଟଣାଆଦିର ପ୍ରମୁଖତା ଅଛି

ଭକ୍ତି ଯୁଗକୁ ହିନ୍ଦୀ ସାହିତ୍ୟର ସ୍ୱର୍ଣ୍ଣ ଯୁଗ ଭାବରେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଏ
କାଳ, ଯୁଗ

An era of history having some distinctive feature.

We live in a litigious age.
age, historic period
३. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / समय / अवधि

अर्थ : * इतिहास में लगभग निश्चित समयावधि।

उदाहरण : अकबर के समय में जनता सुखी थी।

पर्यायवाची : समय

ଇତିହାସରେ କମ ବା ଅଧିକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସମୟସୀମା

ଆକବରଙ୍କ ସମୟରେ ପ୍ରଜାମାନେ ସୁଖୀ ଥିଲେ
କାଳ, ସମୟ
४. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / समय

अर्थ : अंतिम साँस लेने या मरने का समय।

उदाहरण : उसका मृत्यु काल सन्निकट है।

पर्यायवाची : अंत काल, अंतकाल, अंतवेला, अंतसमय, अंतिम समय, अन्त काल, अन्तकाल, अन्तवेला, अन्तसमय, अन्तिम समय, अलप, आई, परांतकाल, परान्तकाल, मरणकाल, मरणघड़ी, मृत्यु काल, मृत्युकाल, मौत

ଶେଷ ଶ୍ୱାସ ନେବା ବା ମରିବା ସମୟ

ତାର ମୃତ୍ୟୁ ନିକଟ ହେଲାଣି
ଅନ୍ତକାଳ, ଅନ୍ତସମୟ, ଅନ୍ତିମସମୟ, କାଳ, ମରଣକାଳ, ମୃତ୍ୟୁ, ମୃତ୍ୟୁକାଳ
५. संज्ञा / अवस्था / भौतिक अवस्था
    संज्ञा / निर्जीव / घटना / प्राकृतिक घटना

अर्थ : शरीर से प्राण निकल जाने के बाद की अवस्था।

उदाहरण : जन्म लेने वाले की मृत्यु निश्चित है।

पर्यायवाची : अंत, अंतिमयात्रा, अंतिमसफर, अत्यय, अनुगति, अन्त, अन्तिमयात्रा, अन्तिमसफर, अवसान, अश्मंत, अश्मन्त, इंतक़ाल, इंतकाल, इंतिक़ाल, इंतिकाल, इन्तक़ाल, इन्तकाल, इन्तिक़ाल, इन्तिकाल, काल-धर्म, कालधर्म, ख़ातमा, ख़ात्मा, खातमा, खात्मा, चिरनिद्रा, दिष्टांत, दिष्टान्त, दीर्घनिद्रा, देहांत, देहान्त, देहावसा, देहावसान, निधन, निपात, पंचता, परलोक गमन, प्राणांत, प्राणान्त, फना, फ़ना, फौत, मरण, महानिद्रा, महापथगमन, महाप्रस्थान, महायात्रा, मृत्यु, मोक्ष, मौत, वफ़ात, वफात, शरीरांत, शरीरान्त, शिवसायुज्य, स्वर्गवास

The event of dying or departure from life.

Her death came as a terrible shock.
Upon your decease the capital will pass to your grandchildren.
death, decease, expiry
६. संज्ञा / सजीव / जन्तु / पौराणिक जीव

अर्थ : हिंदू धर्म के अनुसार मृत्यु के अधिष्ठाता देवता।

उदाहरण : सती सावित्री ने यमराज से सौभाग्यवती होने का आशीर्वाद प्राप्त कर अपने मृत पति को जीवित करा लिया।

पर्यायवाची : अर्कज, अर्कतनय, काल देवता, जमराज, दंडधर, दंडधार, दण्डधर, दण्डधार, धरम, धरमराज, धर्म, धर्मराज, पितरपति, पितृदैवत, पितृनाथ, पितृराज, पृथिवीपति, प्रेतनाथ, प्रेतनाह, प्रेतपति, महासत्य, मृत्यु देवता, यम, यम देव, यम देवता, यमराज, वैवस्वत, शीर्णपाद

ହିନ୍ଦୁ ଧର୍ମ ଅନୁସାରେ ମୃତ୍ୟୁର ଅଧିଷ୍ଠାତା ଦେବତା

ସତୀ ସାବିତ୍ରୀ ଯମରାଜାଙ୍କଠାରୁ ସୌଭାଗ୍ୟବତୀ ହେବାର ଆଶୀର୍ବାଦ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇ ମୃତ ପତିଙ୍କୁ ଜୀବିତ କରିଦେଲେ
କାଳ ଦେବତା, ମୃତ୍ୟୁ ଦେବତା, ଯମ ଦେବତା

Hindu god of death and lord of the underworld.

yama
७. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / समय / अवधि

अर्थ : ऐसा समय या परिस्थिति जिसमें कोई कार्य या उद्देश्य सहजता से, जल्दी या सुविधा से हो सके।

उदाहरण : इस काम को करने का अवसर आ गया है।

पर्यायवाची : अवसर, औसर, घड़ी, चांस, चान्स, जोग, दाव, दावँ, नौबत, बेला, मुहूर्त, मौक़ा, मौका, योग, वक़्त, वक्त, वेला, समय, समा, समाँ, समां

କୌଣସି କାର୍ଯ୍ୟ ବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ସହଜରେ, ଶିଘ୍ର,ଜଲଦି ସୁବିଧାରେ ହୋଇପାରିବାର ସମୟ ପରିସ୍ଥିତି

ଏହି କାମ କରିବାର ଅବସର ଆସିଗଲାଣି
ଅବସର, ବେଳା, ମୁହୂର୍ତ୍ତ, ମୌକା, ସମୟ

A suitable moment.

It is time to go.
time
८. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / समय / अवधि

अर्थ : संस्कृति के इतिहास में वह काल मान जो समय और अवस्था आदि की दृष्टि से अपना एक परिभाष्य या महत्वपूर्ण स्थान रखता हो।

उदाहरण : मैं आपको एक भारतेंदु युग की रचना सुनाता हूँ।

पर्यायवाची : युग

ସାଂସ୍କୃତିକ ଇତିହାସରେ ସେହି କାଳ-ମାନ ଯାହା ସମୟ ଏବଂ ଅବସ୍ଥା ଆଦି ଦୃଷ୍ଟିରୁ ନିଜର ଏକ ପରିଭାଷ୍ୟ ବା ମହତ୍ତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ଥାନ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରେ

ମୁଁ ଆପଣଙ୍କୁ ଭାରତେନ୍ଦୁ ଯୁଗର ଗୋଟିଏ ଲେଖା ଶୁଣାଉଛି
କାଳ, ଯୁଗ, ସମୟ

A period marked by distinctive character or reckoned from a fixed point or event.

epoch, era
९. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / गुणधर्म
    संज्ञा / विषय ज्ञान / भाषा

अर्थ : (व्याकरण में) क्रिया का वह रूप जिससे उसके होने या किए जाने के समय का ज्ञान होता है।

उदाहरण : मुख्य रूप से काल के तीन भेद होते हैं।

କ୍ରିୟାର ଯେଉଁ ରୂପଦ୍ୱାରା ଆମକୁ କାର୍ଯ୍ୟର ସମୟ ବିଷୟରେ ଜଣାପଡ଼େ

କାଳ ମୁଖ୍ୟତଃ ତିନି ପ୍ରକାରର
କାଳ

A grammatical category of verbs used to express distinctions of time.

tense
मुहावरे भाषा को सजीव एवम् रोचक बनाते हैं। हिन्दी भाषा के मुहावरे यहाँ पर उपलब्ध हैं।